4 Eylül 2012 Salı

Soli Deo Gloria (Tüm görkem Tanrıya ait)


Sanatçı kimdir? Sanatçı nasıl olmalı? Gerçekten sanatçılar zanaatçı, müzisyenler müzikçi, yazarlar ise birer anlatıcı değiller mi? En azından günümüz dünyasında nitelikli sanat yapanlar bir elin parmağını geçebiliyor mu?

Bütün bu soruların cevabı Bach’ın eserlerinin sonuna yazdığı üç harfte gizli aslında. Mütevazılıktan bihaber, egonun Kaf dağının eteklerinde süzüldüğü, mükemmeliyet peşinde koşan insanoğlunun kimi zaman –çoğu zaman- kendini kaybederek ilahlığa soyunup “ben yarattım” diyebilme küstahlığını gösterebilmesi işte burada yatıyor. Bach’ın –kendince- haddini bilerek durması gerektiği noktada gün yüzüne çıkıyor herşey ve kendine “sanatçı” diyebilme cüretini gösterip herşeyi mübah kılma gayretinde olanlara da “Kral Çıplak” diyor Bach.

Bundan sonrasını gelin, eleştirmen Asuman Kafaoğlu-Büke’nin bir yazısından derlemelerle sürdürelim:


“…Johann Sebastian Bach eserlerinin sonuna imza atmak yerine kısaca S.D.G yazarmış, “Soli Deo Gloria” sözcüklerinin kısaltması olarak. Tüm görkem Tanrıya ait anlamına gelen bu sözü yazmasının nedeni, kusursuz bir eser yazmadığını -kaldı ki eser kusursuz bulunacaksa, bunun nedeninin ilahi olacağını- zaferin sadece Tanrıya ait olabileceğini anlatmak içindi. Bazı çağlarda, günümüzden farklı olarak, sanatçılar kendilerini öne çıkarmak istemezlerdi. Eserlerini imzalamadan, hatta saygı duydukları bir ustanın ya da sanatlarını destekleyen soylunun imzasıyla öne sürmeye çekinmezlerdi. Kendilerine müzisyen yerine müzikçi, sanatçı yerine zanaatkar, yazar yerine anlatıcı demeyi tercih ederlerdi.
…Bach, insanlık tarihin tanıdığı en büyük bestecilerden biri olmasına rağmen, kendini her zaman müzikçi olarak gördü.
Benzer şekilde Jan Van Eyck, bugün otoportre olduğu sanılan “Kırmızı Türbanlı Adam” adlı resminin çerçevesine, “Als İkh Kan” yazmıştı. “Elimden gelenin en iyisi.”
…Belki Platon’un idealar felsefesi açısından baktığımızda daha iyi anlamamızı sağlıyor bu davranışı. Platon’a göre “Bu dünya, Fikirler aleminin bir taklididir” taklit olan bir varlığı taklit eden sanatçının ise bundan kendine pay çıkarması doğru değildir. Mükemmel olan Platon için fikir, Bach ve Van Eyck içinse ilahi yaratıydı…”